I dzień Okrągłego Stołu za nami!

Ponad 120 ekspertów, samorządowców, działaczy NGO, związkowców, przedstawicieli nauki, świata biznesu i nauki pracuje nad białą księgą rekomendacji zmian prawnych w związku z przybyciem do Polski ponad 3 milionów uchodźców z Ukrainy. 8 i 9 maja we Wrocławiu odbywa się Samorządowy Okrągły Stół.

Pierwszy dzień Samorządowego Okrągłego Stołu poświęcony był wypracowaniu rekomendacji dla ośmiu zagadnień, nad którymi eksperci przy okrągłych stołach – Dlaczego przyjęliśmy taką konwencję? Okrągły stół nikogo nie wyróżnia, nikogo nie faworyzuje. Głos każdej osoby jest równie ważny – wyjaśniał przed rozpoczęciem obrad Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia. W skład każdego podstolika wchodziła grupa kilkunastu ekspertów, samorządowców, przedstawicieli NGO.

Stolik integracja społeczna i działanie obywatelskie

Pierwszy stolik poświęcony był integracji społecznej i działaniom obywatelskim. Dyskusja toczyła się wokół zadań oraz programów, które pomogą w integracji społecznej na rzecz i z udziałem uchodźców oraz wykorzystaniu potencjału migracji w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Podkreślana była konieczność działań długofalowych w celu redukcji napięć i konfliktów społecznych.

Spotykamy się wszyscy, zarówno strona samorządowa, jak i przedstawiciele organizacji pozarządowych i partnerów społecznych, gdyż stoimy przed wspólnym wyzwaniem. Jest to kryzys związany z wojną na Ukrainie. Nie ma możliwości znalezienia odpowiedzi w pojedynkę, musimy zasiąść do jednego stołu i rozmawiać. Poznajemy swoje perspektywy, zasoby, możliwości i doświadczenia, ale także potrzeby. Dzięki temu możemy budować funkcjonujące polityki, które pozwolą stawić czoła sytuacji, z którą się mierzymy – mówiła Karolina Dreszer-Smalec, prezeska Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.

Obszar edukacji obywatelskiej i kreowanie liderów w nowych społecznościach określono jako jeno z wyzwań, przed jakimi stoimy. Dyskutanci podkreślali konieczność wyrównywania szans oraz tworzenia oferty społecznej i kulturalnej dla nowych mieszkańców.

Stolik: Edukacja i nauka

Stolikiem opiekowała się Magdalena Czarzyńska-Jachim, wiceprezydentka Sopotu. – Przede wszystkim musimy zapewnić wsparcie i integrację nie tylko dzieci, które trafiały do systemu edukacyjnego, ale również tych, które uczą się online i nie są ujęte w polskim systemie – podkreśla wiceprezydentka Sopotu.

Uczestnicy stolika rozmawiali nie tylko o tym, jak sprawnie zorganizować opiekę i edukację dla dzieci w naszych szkołach i przedszkolach, ale także jak wspierać osoby uczące się w systemie ukraińskim, czy jak zapewnić odpowiednio wykształconą kadrę pedagogiczną. Zwracano uwagę na konieczne wsparcie uczelni wyższych dla uchodźców z Ukrainy oraz organizacji doradztwo zawodowego dla ukraińskiej młodzieży.

Nie zabrakło też wątku dotyczącego zapewnienia dzieciom opieki i nauki języka polskiego w czasie letnich ferii. – To kwestia niezwykle istotna. Rząd do końca maja br. powinien wypracować czytelne zasady organizacji wypoczynku letniego dla uczniów z Ukrainy – mówił Sławomir Broniarz, prezes ZNP. – Ten czas wakacji musi zostań maksymalnie wykorzystany, szczególnie na adaptację i naukę języka polskiego. Wszystko po to, by we wrześniu ukraińskim uczniom było łatwiej i bardziej komfortowo w naszych szkołach – dodał.

We wszystkich tematach przewijała się kwestia finansów. W tym, jak i z jakiego budżetu, sfinansować dodatkowe zadania edukacyjne w placówkach oświatowych.

Stolik: Rynek pracy i gospodarka

Podstawowym problemem rynku pracy jest brak znajomości języka polskiego u kandydatów, 85 proc. Ukraińców deklaruje, że tego języka nie zna. Dlatego najważniejszą rekomendacją dla rządu jest jak najszybsze wdrożenie systemowych narzędzi szybkiej nauki języka – mówił podczas obrad stolika poświęconemu rynkowi pracy Sergiusz Kmiecik, przewodniczący Rady Miejskiej Wrocławia.

Na ten problem zwracał również uwagę Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania – To ważne, by jak najwięcej osób i jak najszybciej poszło do pracy. W Poznaniu zatrudnienie znalazło trzy tysiące osób z Ukrainy, są w tym np. medycy. Barierą jest język, ale współpracujemy z tłumaczami. Potrzeba jest solidarność, współpraca. My, samorządowcy, zawsze musimy szukać rozwiązań, bo to my jesteśmy rozliczani.

Bardzo ważna jest też kwestia informacji, aby można było docierać do emigrantów na wielu poziomach. Począwszy od Straży Granicznej, po samorządy i agencje pracy. Ta informacja musi być spójna na temat warunków zatrudnienia, wymogów i oczekiwań od kandydatów. To pozwoli z jednej strony uchronić pracowników, a szczególnie w tym momencie kobiety od wyzysku i szarej strefy – Igor Lisin, Fundacja Ukraina.

Stolik: Zdrowie i pomoc społeczna

Wszystkie osoby biorące udział w dyskusji wskazywały na konieczność gruntownej przebudowy zarówno systemu finansowania NFZ, jak i sposobu organizacji. – Jesteśmy przed wielkim wyzwaniem. Musimy określić role i obowiązki istniejących instytucji pozarządowych, stojących na straży wykonywania zawodu lekarza. Pozwoli to nam zapewnić lepszą i bardziej kompleksową opiekę, nie tylko dla uchodźców z Ukrainy, ale też dla polskich obywateli – podkreślała Sylwia Murawska, wiceprezydent Wałbrzycha.

Stolik: Wsparcie Ukrainy

Podstolik poświęcony finansowaniu i koordynacji działań pomocowych Ukrainie i obywatelom ukraińskim podjął rozmowy na temat wzmocnienia więzi Polska – Ukraina, która pozwoli na znacznie lepszą koordynację wspólnych działań, czerpanie z know-how Polski, która wypracowała sobie już szereg odpowiednich ścieżek.

Musimy nie tylko skupić się na odbudowie Ukrainy, zachęcając do tego polski samorząd, spółki i biznes, ale także myśleć o pomocy doraźnej, tu i teraz. Powinniśmy zapewnić naszym gościom dostęp do niezbędnej infrastruktury, pomóc im w doskonaleniu języka polskiego i umożliwić wykorzystanie swoich kompetencji. Ważnym aspektem jest także usystematyzowanie finansowania dla polskich samorządów, które już powoli zaczynają borykać się z problemami w związku z przyjęciem fali uchodźców. Potrzebujemy konkretów, odpowiedniej diagnostyki potrzeb i efektywnego sposobu pomocy – mówił Roman Ciepiela, prezydent Tarnowa.

Stolik: Mieszkalnictwo

Z badań wynika, że około 30 procent uchodźców z Ukrainy będzie chciało zostać w naszym kraju i do takiej liczby, w kontekście mieszkalnictwa, powinniśmy się przymierzać. Na pewno musimy uelastycznić rynek najmu, zwiększyć prawa właściciela – zauważył Jacek Karnowski, prezydent Sopotu, uczestnik podstolika poświęconego mieszkalnictwu.

Jerzy Łużniak, prezydent Jeleniej Góry zwracał natomiast uwagę na problem bariery językowej w przypadku relokacji uchodźców poza Polskę: – Nasze miasta partnerskie z Niemiec oferowały pomoc w przyjęciu uchodźców. Ukraińcy woleli jednak zostać w Polsce m.in. z uwagi na problemy językowe, które mieliby za naszą zachodnią granicą – tłumaczył.

Stolik: Finanse i legislacja

Podstolik „Finanse i legislacja” pracował przede wszystkim nad usprawnieniem rozwiązań prawnych sprzyjających pomocy uchodźcom. Eksperci zwracali szczególną uwagę na korekty w specustawie w zakresach dotyczących m.in pobytu, finansowania działań czy rozszerzenia kompetencji samorządów.

W Polsce nie ma obozów dla uchodźców. Sytuacja jest odmienna niż w innych krajach przyjmujących ofiary konfliktów zbrojnych. Polacy przyjmują Ukraińców w domach prywatnych i pomagają im dzięki ogromnemu zaangażowaniu organizacji pozarządowych, dlatego konieczne jest wypracowanie konkretnych, długoterminowych rozwiązań prawnych i finansowych, wspierających zarówno uchodźców, jak i Polaków – nad takimi regulacjami pracujemy – mówi Artur Kozioł, Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka, Koordynator Podstolika Finanse i Legislacja.

Dodatkowo eksperci opracowali rozwiązania prawne w zakresie współpracy na linii Samorząd – Rząd – Organizacje Pozarządowe. Wskazywali także na konieczność pozyskania środków finansowych z UE na pomoc uchodźcom w Polsce.

Stolik: Bezpieczeństwo i cyberbezpieczeństwo

Zespół pod stolika poświęconego Bezpieczeństwu i cyberbezpieczeństwu zwracał uwagę na potencjalne niebezpieczeństwa czekające na obywateli pochodzących z Ukrainy w związku z kradzieżą danych osobowych i dostępów do np. bankowości elektronicznej.

Kluczowa jest współpraca z sektorem bankowym, przez który świadczone są także inne usługi w Polsce – argumentował Sylwester Szczepaniak, koordynator UMP ds. społeczeństwa informacyjnego i smart city. Na potrzebę ewaluacji wprowadzanych mechanizmów pod kątem znajomości wśród użytkowników – zwracała uwagę Elżbieta Nowicka z Departamentu Cyberbezpieczeństwa z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

– Wyzwania z jakimi mierzymy się w związku z przyjazdem ponad 3 mln uchodźców z Ukrainy dotykają każdego obszaru naszego życia, dlatego możliwość pracy nad rekomendacjami dla rządzących jest niezwykle cenna. Wrocław będzie w tych dniach samorządową stolicą Polski i mam nadzieję, że efekt naszych prac przyjęty będzie przez rządzących jako drogowskaz do dalszych działań – mówi prof. Paweł Kowal z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk i koordynator podstolika pn. Wsparcie Ukrainy.